บัวบก สมุนไพรพื้นบ้านมากสรรพคุณ เป็นยาฤทธิ์เย็น ช่วยดับพิษร้อน ช่วยบำรุงสมอง เพิ่มความจำ

บัวบก สมุนไพรพื้นบ้านมากสรรพคุณ เป็นยาฤทธิ์เย็น ช่วยดับพิษร้อน ช่วยบำรุงสมอง เพิ่มความจำ

สำหรับข้อมูลการใช้ในหมอยาพื้นบ้าน “บัวบก” (Centella asiatica (L.) Urb.) ถือเป็นยาฤทธิ์เย็น ช่วยดับพิษร้อน ลดไข้ แก้ร้อนใน กระหายน้ำ แก้อ่อนเพลีย ใช้เป็นยาบำรุงหัวใจ

ในศาสตร์อายุรเวทอินเดีย บัวบก ได้ถูกกล่าวถึงไว้ว่า ช่วยเพิ่มพลังชีวิต เพิ่มพละกำลัง บำรุงผิวพรรณ และเสริมสร้างสติปัญญา

โดยแนะนำให้ใช้น้ำคั้นจากบัวบก ผงชะเอมเทศ น้ำคั้นจากเถา ราก และดอกชิงช้าชาลี (พืชตระกูลเดียวกันกับบอระเพ็ด) ดื่มร่วมกับนม จะทำให้ได้รับสรรพคุณที่กล่าวมาเต็มที่มากขึ้น

ปัจจุบัน มีการศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของบัวบก รวมถึงการศึกษาวิจัยทางคลินิกจำนวนมาก พบว่า...สารออกฤทธิ์สำคัญ ที่พบในบัวบกเป็นสารกลุ่มไตรเทอร์พีน (triterpenes) ได้แก่ madecassic acid, asiatic acid, asiaticoside และ madecassoside โดยมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ บำรุงสมอง กระตุ้นภูมิคุ้มกัน กระตุ้นการ ไหลเวียนของโลหิต ปกป้องเซลล์ประสาท และเพิ่มประสิทธิภาพการรับรู้(1)

ด้วยฤทธิ์บำรุงสมอง เพิ่มประสิทธิภาพในการคิดและการรับรู้ และต้านภาวะความจำเสื่อม บัวบกจึงได้รับความสนใจมากขึ้น เนื่องจากเป็นพืชสมุนไพรที่หาได้ง่ายและเป็นผักพื้นบ้านที่นิยมใช้รับประทาน

งานวิจัยทางคลินิก

ผลของการรับประทานสารสกัดบัวบกต่อกระบวนการคิดและการรับรู้ของอาสาสมัครวัยกลางคน (middle-aged) ที่มีสุขภาพดีทั้งหญิงและชายจำนวน 41 คน (ชาย 19 คน, หญิง 22 คน) โดยให้รับประทาน แคปซูลสารสกัดบัวบกขนาด วันละ 3-4 กรัม นานติดต่อกัน 2 เดือน ทำการทดสอบกระบวนการคิดและการรับรู้ ของอาสาสมัครด้วยวิธี Woodcock-Johnson Cognitive Abilities Test III (WJ CAT III) ในช่วงก่อน 9 กันยายน 2018 รับประทานสารสกัด (เริ่มต้นการศึกษา) และในวันที่ 40, 60 และ 90 ของการศึกษา

ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่า >> การรับประทานสารสกัดบัวบกมีผลช่วยส่งเสริมกระบวนการคิด และการรับรู้ของอาสาสมัครได้ อีกทั้ง มีผลลดความดันโลหิตอีกด้วย (2)

นอกจากนี้

ยังมีการให้อาสาสมัครทั้งเพศชายและหญิงจำนวน 35 คน (ชาย 18 คน, หญิง 15 คน) ที่ป่วยเป็นโรควิตกกังวล (generalized anxiety disorder) รับประทานแคปซูลสารสกัดบัวบกขนาด 500 มก. วันละ 2 ครั้ง หลังอาหาร นานติดต่อกัน 60 วัน และประเมินภาวะทางจิตใจ ความเครียด และกระบวนการคิด

โดยใช้ แบบสอบถาม พบว่า >> การรับประทานแคปซูลสารสกัดบัวบกมีผลคลายความเครียดและวิตกกังวล และยังช่วยฟื้นฟูกระบวนการคิดและการรับรู้ (3)

⭐️ จากผลการทดลองดังกล่าวแสดงให้เห็นว่า บัวบกมีฤทธิ์ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการคิดและการรับรู้ ในอาสาสมัครช่วงอายุระหว่างวัยกลางคนถึงสูงวัย และผู้ป่วยโรควิตกกังวลได้ดี จึงอาจเป็นอีกทางเลือกหนึ่ง ในการบำรุงสมองได้

ข้อควรระวัง

ผลจากการศึกษาในผู้ป่วยโรคหัวใจและหลอดเลือดพบว่า สารกลุ่มไตรเทอร์พีนจากบัวบกมีฤทธิ์ต้านการเกิดลิ่มเลือดในกระแสเลือด (antithrombotic effect) ดังนั้น จึงควรระมัดระวังในการใช้ร่วมกับยากลุ่มดังกล่าว และยาที่มีฤทธิ์ต้านการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด (antiplatelet drug) เช่น aspirin เพราะอาจเสริมฤทธิ์ยาได้ (4)

เอกสารอ้างอิง

(1) ผกากรอง ขวัญข้าว.พืชใกล้ตัว รวบรวมจากบทความในอภัยภูเบศรวรสาร.มูลนิธิโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร.ปราจีนบุรี:สำนักพิมพ์ปรมัตถ์การพิมพ์; 2556.
(2) Dev, R.D.O.; Mohamed, S.; Hambali, Z.; Samah, B.A. Comparison on cognitive effects of Centella asiatica in healthy middle age female and male volunteers. Eur. J. Sci. Res. 2009, 31,553–565.
(3) Jana U, Sur TK, Maity LN, Debnath PK, Bhattacharyya D. A clinical study on the management of generalized anxiety disorder with Centella asiatica. Nepal Med Coll J. 2010; 12(1): 80-11.
(4) Agatha Budi Susiana Lestari,Achmad Fudholi,Akhmad Kharis Nugroho,Erna Prawita Setyowati.In Vitro Antiplatlet Aggregation Activity of Centella asiatica(L.) Urban Ethanolic Extract.Pct Int Appl. 2016;8(4):280-283